Eticarette tüketicileri bilgilendirme yükümlülüğü

İnternet üzerinden sunulan mal ve hizmetlerin artması, tüketicilerin internet üzerinden yapılan ticarete güvenlerinin sağlanması ile eticaret son on yılda hızla gelişmiştir. Pek çok farklı eticaret modeli günümüzde aktif olarak kullanılmaktadır. Online açık arttırma, private shopping, fırsat siteleri; tüketiciler tarafından yoğun olarak kullanılan başlıca eticaret modelleridir.

Bilindiği gibi tüketiciler ile satıcılar arasında yapılan eticaret B2C eticaret iş modelidir. B2C iş modelinde satıcı ile tüketici olan alıcı arasında yapılan sözleşme hukuki olarak mesafeli satım sözleşmesi olarak adlandırılmaktadır. Tüketici ve satıcının yüz yüze gelmeksizin bu sözleşmeyi kurmalarında güven prensibi çok büyük önem taşımaktadır. Gerçekten de, satıcı tarafından önceden belirlenen şartlar dahilinde hazırlanan sözleşme, bu satıma konu mal ya da hizmet hakkında sadece satıcının sunduğu kadar bilgi edinebilen – yani arada avantaj farkı olan- tüketici tarafından kabul edilmektedir. Bu yönüyle, ortaya çıkan orantısızlık, ancak tüketicinin doğru bilgilendirilmesi ile çözüme kavuşacaktır.

B2C eticarette, tüketicinin doğru bilgilendirilmesi büyük önem taşımaktadır; yapılacak bilgilendirme gerekli unsurları içermeli ve yeterli bilgi tüketiciye sunulmalıdır.

Bu kapsamda, satım konusu malın ya da hizmetin tanıtım bilgileri, hatta başka internet siteleri ya da arama motorları üzerinden yapılan reklamlardaki bilgilerin doğruluğu ve güvenilirliği de doğru bilgilendirme kapsamında sayılabilmelidir. Aksi takdirde aldatıcı reklam ve tanıtım ile haksız bir gelir elde etme sonucunu doğuracaktır.

Hukukumuzda tüketiciye temel olarak hangi bilgilerin ulaştırılması gerektiği Mesafeli Sözleşmelere Dair Yönetmelik ile düzenlenmiştir. Yönetmelik kapsamında belirlenen bilgiler tüketici ile mesafeli satım sözleşmesi kurulmadan önce tam, açık ve anlaşılır bir şekilde tüketiciye ulaştırılmalı ve teyit edilmelidir.

Bu bilgiler;

  • Satıcı veya sağlayıcının isim, unvan, açık adres, telefon ve varsa diğer erişim bilgileri.
  • Sözleşme konusu mal veya hizmetin temel nitelikleri.
  • Tüm vergiler dâhil olmak üzere mal veya hizmetin Türk Lirası olarak satış fiyatı.
  • Varsa teslim masrafları.
  • Ödeme ve teslim veya ifa ile ilgili bilgiler.
  • Cayma hakkının kullanılmasının şartları ve bu hakkın nasıl kullanılacağı.
  • Uzaktan iletişim aracının kullanım bedelinin olağan ücret tarifesi üzerinden hesaplanmadığı durumlarda, bu iletişim aracının kullanılması nedeniyle tüketicilere yüklenen ilave maliyeti.
  • Mal veya hizmete ilişkin fiyat dâhil taahhütlerin geçerlik süresi.
  • Sözleşme konusunu, sürekli veya dönemsel olarak ifa edilen bir mal veya hizmet ediminin oluşturduğu hâllerde söz konusu sözleşmenin asgari süresi.
  • Belirsiz süreli veya süresi bir yıldan fazla olan borç ilişkilerinin feshedilme şartları.
  • Tüketicilerin şikâyet ve itirazları konusunda başvuruların, Bakanlıkça her yıl Aralık ayında belirlenen parasal sınırlar dâhilinde tüketicinin mal veya hizmeti satın aldığı veya ikametgâhının bulunduğu yerdeki tüketici sorunları hakem heyetine veya tüketici mahkemesine yapılabileceğine ilişkin bilgi.

eticaret hukuku kapsamında doğru bilgilendirme yükümlülüğüne baktığımızda, tüketici açısından en önemli sorulardan birisi verilen bilginin doğru olup olmadığıdır. Bu kapsamda, yalnızca yönetmelik maddelerinin ele alınması sınırlı bir uygulama alanına neden olacaktır.

Öncelikle doğru bilgilendirme, Türk Medeni Kanunu’nun 2. maddesinde düzenlenen dürüstlük kuralına aykırı olmamalıdır. Gerçekten de yanıltıcı nitelikte olan bir tanıtım, dürüstlük kuralına aykırılık oluşturacaktır.
Hukukumuzda doğru bilgilendirme yükümlülüğü kapsamında değerlendirilecek diğer düzenlemelere baktığımızda;
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un “Ticari Reklamlar ve İlanlar” başlıklı 16. maddesinde yer alan düzenlemedir. Maddede, aldatıcı reklamdan sorumlu tutulacak kişiler belirlenmiştir.

Aynı maddeden devamla, tüketiciyi aldatıcı, yanıltıcı veya onun tecrübe ve bilgi noksanlıklarını istismar edici reklam ve ilanlar yapılamayacağı da düzenlenmiştir. Maddeye göre ticari reklam veya ilanda yer alan somut iddiaların ispat yükümlülüğü reklam verende olduğu gibi, reklam verenler, reklamcılar ve mecra kuruluşları da tüm bu esaslara uymakla yükümlüdür.

Bir diğer düzenleme Ticari Reklam ve İlanlara İlişkin İlkeler ve Uygulama Esaslarına Dair Yönetmelikte yer almaktadır. Yönetmeliğin 5. maddesinde reklamların doğru ve dürüst olması gerektiği, 7. maddesinde ise tüketicinin güvenini kötüye kullanacak ya da onun tecrübe ve bilgi eksikliklerini istismar edecek biçimde olamayacağı belirtilmiştir.

Bu maddelerde yer alan yükümlülüklere uyulmaması halinde ise uygulanacak yaptırımlar Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 25. maddesinde düzenlenmiştir. Bu madde ile düzenlenen yaptırımlar, düzeltme – durdurma yönünde olabileceği gibi idari yaptırım da olabilecektir.

Yanıltıcı ve yanlış bilgi verme hem yürürlükteki Türk Ticaret Kanunu kapsamında hem de 01.07.2012 tarihinde yürürlüğe girecek olan Türk Ticaret Kanununda bir haksız rekabet hali olarak düzenlenmiştir. Dolayısıyla da tüketiciye yanlış ve yanıltıcı bilgi verilmesi bir haksız rekabet sebebi de oluşturacaktır. Yine aynı doğrultuda reklamın aktarılış şekli de tüketici nezdinde yanlış bir intiba uyandırıyor ise yine haksız rekabet söz konusu olacaktır.

Sonuç olarak, eticaret sitelerinde yer alan reklamların, tanıtıcı bilgilerin ya da başka yollarla yapılan reklamların doğru bilgiler içermesi, yani tüketicinin doğru bilgilendirilmesi satıcılar bakımından yukarıda açıklanan yükümlülükleri doğurmakta ve ihlal edilmesi halinde yaptırıma bağlanmaktadır.

Av. Çağla Ünar

Eticaret Hukuku

Eticaret’in hızla gelişmesi pek çok sorunu da bu gelişim ile birlikte gündeme getirmektedir. Bu sorunların bazıları tüketiciler ile yaşanan problemlerden, bazıları ticaret hayatının gerekleri ve sorumluluklarından, bazıları ise hukuka aykırı fiillerden kaynaklanmaktadır. Bu sorunlar farklı hukuk disiplinleriyle bağlantılı olabilmektedir. Ülkemizde eticaret hukuku üzerine oldukça az kaynak bulunurken eticaretvehukuk.com eticaret firmalarına merak ettikleri ve öğrenmek istedikleri hukuki konularda yol gösteren bir eticaret hukuku sitesi.

eticaretvehukuk.com ’da düzenli olarak eticaret ile hukukun kesiştiği pek çok farklı alanda yer alan düzenlemeler inceleniyor. Bu konuların başında eticaret modellerine göre kurulacak sözleşmelerin nitelikleri,tüketicilerin bilgilendirilmesi, haksız rekabet, uyuşmazlık, B2C eticaret sitelerinde bulunması gereken hukuki metinler, tüketici hukuku ve eticaret ile bağlantılı düzenlemeler, ticaret hukuku ve eticaret ile bağlantılı düzenlemeler, hak ve yükümlülükler geliyor.

Yine, sıklıkla kullanılan eticaret kavramları da eticaretvehukuk.com’da ele alınmakta ve bununla birlikte en son yasal düzenlemeler de yayımlanmaktadır. Merak ettiğiniz konuları kendilerine internet siteleri üzerinden ulaşarak danışabilirsiniz.